Odporni na zmiany klimatyczne – w symbiozie z wodą i przyrodą

Miejskie Wodociągi i Kanalizacja w Bydgoszczy Sp. z o.o. zakończyły w 2023 roku realizację dwóch pionierskich projektów przy wsparciu środków unijnych. Pierwszym z nich była budowa i przebudowa sieci kanalizacji deszczowej, drugim zaś modernizacja oczyszczalni ścieków „Kapuściska” wraz z wdrożeniem inteligentnego systemu zarządzania sieciami wod-kan. Projekt modernizacji deszczówki uzyskał najwyższe dofinansowanie w konkursie NFOŚiGW oraz dodatkowe fundusze w uznaniu za zakres, tempo prac i wzorowe gospodarowanie środkami unijnymi. Najświeższym sukcesem bydgoskiej Spółki jest utrzymanie pozycji Wicelidera w Ogólnopolskim Rankingu Najlepszych Przedsiębiorstw Wodociągów i Kanalizacji za rok 2024.

Inwestycja na piątkę z plusem 

Realizowany od 2017 roku projekt inwestycyjny Nr POIS.02.01.00-00-0025/16 pn. „Budowa i przebudowa kanalizacji deszczowej i dostosowanie sieci kanalizacji deszczowej do zmian klimatycznych na terenie miasta Bydgoszczy” o wartości 296 mln zł, był dofinansowany ze środków UE w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 w kwocie 177,8 mln zł. Można śmiało powiedzieć, iż projekt ten stanowił przedsięwzięcie pionierskie i innowacyjne, a przyznane mu dofinansowanie było najwyższym w konkursie NFOŚiGW, z uwagi na kompleksowość i innowacyjność zawartych w nim rozwiązań. – Bydgoski projekt wypełnia w 100% cele strategiczne Unii Europejskiej i rządu polskiego w obszarze przeciwdziałania zmianom klimatycznym i uczynienia miast odpornym na te zmiany – przekonuje Stanisław Drzewiecki Prezes Zarządu Miejskich Wodociągów i Kanalizacji w Bydgoszczy Sp. z o.o. – Został on uznany za jedyny w kraju, który rozwiązuje w sposób kompleksowy problemy gospodarowania wodami opadowymi w skali całego miasta.  

Taka ranga bydgoskiego projektu adaptacji miasta do zmian klimatu wynikała z jego celów. Najważniejsze z nich to usprawnienie systemu kanalizacji deszczowej, który zminimalizuje skutki wywołane deszczami nawalnymi; zagospodarowanie wód opadowych na terenie zlewni, wykorzystanie naturalnej retencji, przeciwdziałanie wysychaniu zbiorników otwartych i obniżaniu poziomu wód gruntowych, a także poprawienie walorów estetycznych i przyrodniczych terenów zielonych. Ideę bydgoskiego projektu oddaje nawiązująca do natury koncepcja „miasta-gąbki”, które dzięki wbudowanym w swoją tkankę zbiornikom retencyjnym, będzie pochłaniało wodę deszczową podczas nawalnych opadów, aby móc ją oddać i zagospodarować bądź odprowadzić do rzeki po ulewie. Zbiorniki te zostały umieszczone w najbardziej newralgicznych, narażonych na podtopienia punktach Bydgoszczy. – To koncepcja tzw. rozproszonej retencji, dzięki której miasto, mimo intensywnego rozwoju, jest bardziej odporne na zmiany klimatu przejawiające się naprzemiennymi suszami i ulewami – tłumaczy Prezes S. Drzewiecki. 

108 zadań w dwóch częściach 

Całość tego innowacyjnego projektu, który będzie przeciwdziałać skutkom zmian klimatycznych i jednocześnie poprawiać komfort życia mieszkańców, została podzielona na dwie części. Pierwsza z nich, to renowacja, czyli działania związane z naprawą i czyszczeniem około 90 km istniejącej sieci deszczowej, druga zaś dotyczy budowy oraz przebudowy obiektów i urządzeń służących gospodarowaniu wodami opadowymi (zbiorniki retencyjne szczelne i rozsączające, oczyszczalnie wód opadowych i roztopowych oraz wyloty do rzeki.) W ramach projektu zrealizowano łącznie 108 zadań. Jego realizacja była przedsięwzięciem złożonym, zarówno pod względem inżynierskim, jak i organizacyjnym. Wymagała profesjonalnego i precyzyjnego przygotowania, wielu uzgodnień i koordynacji. Obecnie wszystkie prace zasadnicze umożliwiające funkcjonowanie zbiorników objętych projektem zostały zakończone. Na finiszu pozostały drobne odtworzenia nawierzchni i zieleni. – Dziękujemy Mieszkańcom za wyrozumiałość. Mamy jednocześnie pewność, iż bydgoszczanie są świadomi korzyści, jakie projekt przyniesie, a niebawem będą mogli to sprawdzić w praktyce. Mieszkańcy Osowej Góry, gdzie już działają zbiorniki i zaadaptowane naturalne stawy, zdążyli się o tym przekonać, gdy ulewne deszcze nie wyrządziły żadnych szkód, jak miało to jeszcze miejsce w 2022 roku. Dzięki powstałym zbiornikom zgromadzona w nich woda przybliży nas do natury i stworzy w mieście zdrowe, ekologiczne warunki życia dziś i przez wiele lat, a nawet pokoleń, na co pozwolą stosowane trwałe materiały i nowoczesne technologie – podkreśla Prezes S. Drzewiecki. 

Oczyszczalnia: gruntowna modernizacja … 

Zakończone zostały również wszystkie zadania w ramach projektu Nr POIS.02.03.00-00-0042/17 „Modernizacja oczyszczalni ścieków „Kapuściska” – II etap oraz wykonanie inteligentnego systemu zarządzania sieciami wod-kan”, współfinansowanego ze środków programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020. Wartość projektu wynosi 98,17 mln zł, w tym dofinansowanie ze środków unijnych to 62,5 mln zł. Projekt obejmował dwa zadania. Pierwszym z nich jest modernizacja oczyszczalni ścieków „Kapuściska”. W jej ramach zostanie poprawiona stabilność i niezawodność procesu oczyszczania ścieków, m.in. poprzez zwiększenie efektywności linii ściekowej, osadowej i biogazowej oczyszczalni. W praktyce oznacza to pełną separację zanieczyszczeń zawartych w ściekach i przekierowanie ich do dalszej obróbki w celu stabilizacji osadów oraz pozyskania biogazu, a z niego energii elektrycznej i cieplnej.  

By modernizacja mogła spełniać te cele, konieczna była realizacja zakresu rzeczowego zadania, która obejmowała m.in. modernizację i rozbudowę linii gospodarki osadowej, w tym m.in. budowę dodatkowej wydzielonej komory fermentacyjnej i zbiornika biogazu, wymianę wyeksploatowanych urządzeń zagęszczających i odwadniających, a także dostosowanie do zwiększonych potrzeb linii gazowej. W zakresie rzeczowym zadania znalazła się także modernizacja i wymiana niektórych elementów części mechanicznej i biologicznej oraz hermetyzacja uciążliwych zapachowo krat gęstych. 

Zadania te, mające wpływ na podniesienie efektywności i wydajności pracy oczyszczalni ścieków Kapuściska, zostały już zrealizowane.

…i inteligentny system zarządzania 

Drugim zadaniem realizowanym w ramach projektu, jest wykonanie inteligentnego systemu zarządzania obiektami wodno-kanalizacyjnymi. Główny cel stanowiło utworzenie spójnego systemu zarządzania tymi obiektami, pozwalającego na optymalizację i podniesienie poziomu efektywności pracy urządzeń, sprawne planowanie i rozliczanie prowadzonych działań eksploatacyjnych, a także planowanie inwestycji i remontów infrastruktury. Ważnym celem realizacji zadania była także regulacja i sterowanie pracą sieci i obiektów wod-kan oraz modelowanie matematyczne sieci wod-kan. W jego ramach stworzono narzędzia wspierające procesy systemu zarządzania sieciami wod-kan i zakupiono sprzęt komputerowy wraz z wymaganym oprogramowaniem, powstały również narzędzia wspomagające pracę brygad eksploatacyjnych i narzędzia do zarządzania systemem paszportyzacji. Wdrożono ponadto układ inteligentnego sterowania retencją zbiornikową SIS-RZ, zapewniający niezawodną pracę systemu odwodnienia miasta z wykorzystaniem metod sztucznej inteligencji. – Ten ekspercki system informatyczny zasilany jest danymi z prognoz meteorologicznych, stacji pogodowych, z urządzeń pomiarowych na sieci oraz ze zbiorników retencyjnych. Podejmuje on optymalne decyzje dotyczące przygotowania układu do spodziewanych opadów, rejestruje również nowe wzorce opadów, porównuje planowane nastawy z rzeczywiście zaistniałą sytuacją meteorologiczną i hydrauliczną, „ucząc się” i doskonaląc w czasie (AI).  – wyjaśnia Prezes S. Drzewiecki. 

W ramach inteligentnego systemu zarządzania sieciami wod-kan, rozbudowano ponadto istniejący już system monitoringu sieci wod-kan SCADA. Wspiera on pracę dyspozytorów oraz służby technologiczne i eksploatacyjne, zapewniając sprawną i wydajną obsługę i stan pracy urządzeń i całego systemu. 

(MWiK Bydgoszcz_fot. 1)

(MWiK Bydgoszcz_fot. 2)

(MWiK Bydgoszcz_fot. 3)